صدای نامتعارف آسانسور یکی از مسائلی است که هم برای ساکنان ساختمان و هم برای مدیران فنی ایجاد نگرانی میکند. وبسایت «آسانسور آذربایجان» با بیش از یک دهه تجربه در نصب، سرویس و نوسازی آسانسورهای مسکونی و تجاری، خدماتی تخصصی، قابل اطمینان و مطابق استانداردهای بینالمللی ارائه میدهد. مزیت رقابتی آسانسور آذربایجان شامل تیم مهندسی مجرب، استفاده از قطعات استاندارد و برندهای معتبر، تستهای آزمایشگاهی پیش از تحویل و پاسخگویی سریع در خدمات پس از فروش است.
در این مقاله تخصصی به بررسی کامل دلایل صدای آسانسور، تشخیص صداهای نامتعارف، تحلیلهای مکانیکی مبتنی بر تجربه عملی و راهکارهای رفع و پیشگیری میپردازیم تا هم به مدیران ساختمان و هم به کاربران اطلاعات کاربردی و قابل اعتماد ارائه شود.
چرا آسانسور صدا میدهد؟
آسانسور بهعنوان یک دستگاه مکانیکی-الکتریکی شامل چندین جزء متحرک است: موتور، گیربکس یا سیستم بدون گیربکس (ماشین گیرلس)، سیم بکسلها، قرقرهها، ریلها، کفشکها، کابین، وزنه تعادل، دربها و سامانههای کنترلی. هر یک از این اجزاء در صورت اختلال، فرسودگی یا تنظیم نادرست میتواند منبع تولید صدا باشد. صدا در آسانسور ممکن است از یک نویز طبیعی و قابل انتظار ناشی شود (مثلاً لرزش اندک در شروع حرکت) تا اصوات هشداردهندهای که نشاندهنده خرابی مکانیکی یا ایمنی هستند. تشخیص نوع صدا، موقعیت و زمان وقوع آن گام نخست در تشخیص دقیق علت و ارائه راهکار مؤثر است.
چه زمانی صدا «نامتعارف» محسوب میشود؟
صدای نامتعارف آسانسور زمانی تعریف میشود که:
- شدت یا فرکانس صدا نسبت به حالت عادی افزایش یابد (مثلاً صدای تقه مشخص در هنگام توقف یا استارت که قبلاً وجود نداشته).
- صدای جدیدی شنیده شود (قفل شدن، کوبیدن، جیغ موتور یا سوت فشار).
- تکرار صدا با هر بار حرکت آسانسور همراه باشد.
- صدای همراه با لرزش غیرمعمول، عملکرد کند یا توقفهای ناگهانی باشد.
- بوی سوختگی یا دود همراه با صدا مشاهده شود — در این موارد باید بلافاصله آسانسور متوقف و سرویس تماس گرفته شود.
ارزیابی تخصصی معمولاً شامل بازدید فنی، شنود میدانی (acoustic inspection)، بررسی لاگهای کنترلکننده و در صورت نیاز اندازهگیری ارتعاشات و صداهای فرکانسی با ابزارهای آزمایشگاهی است. آسانسور آذربایجان در این موارد از تجهیزات تست صوتی و لرزهسنج برای تشخیص دقیقتر استفاده میکند.

انواع صدای نامتعارف آسانسور و علت آنها
در این بخش با دستهبندی صداها و علل رایج هر یک آشنا میشویم. شناخت الگوی صدا به تکنسین کمک میکند تا محل عیب را سریعتر شناسایی کند.
1. صدای تقه زدن آسانسور
صدایی ناگهانی و کوبنده در زمان توقف یا هنگام عبور از طبقات؛ غالباً صدای کوتاه و تیز.
علل شایع:
- تنظیم نادرست ضربهگیرهای کابین یا وزنه تعادل.
- فرسایش یا شکستگی در ضربهگیرها (buffer).
- لق بودن یاتاقان قرقرهها یا پینها.
- خرابی یا شل شدن اتصالات کابین به سیمبکسل.
- شواهد میدانی: تقههای مکرر هستند و معمولاً با افزایش شدت در توقفهای متوالی تشدید میشوند.
2. صدای کوبیدن در طبقات
صدایی عمیقتر و با توالی مشخص که در لحظه رسیدن کابین به طبقه یا هنگام باز/ بسته شدن درها حس میشود.
علل شایع:
- تنظیم نادرست یا فرسودگی ترمزها در سیستم موتور – گیربکس.
- ضربهگیرهای طبقات یا ستونهای هدایت (guide rails) که نیاز به بازسازی یا تعویض دارند.
- مشکل در سیستم درب (درایورها، ریل و غلطکها) که در هنگام بسته شدن، ضربه به لاستیکها یا چارچوب وارد میکند.
- افت ناگهانی سرعت یا ناهمگنی در دستورکننده سرعت (VFD) که منجر به نوسان ناگهانی گشتاور موتور میشود.
- شواهد میدانی: کوبیدنهای پیدرپی یا یک ضربه قوی در لحظهای که کابین متوقف میشود؛ اغلب با لرزش محسوس همراه است.
3. صدای غیرعادی از موتور آسانسور
صدای غرش، وزوز یا تقتق پیوسته از بخش موتور یا گیربکس؛ ممکن است با افزایش بار و شیب حرکت تغییر کند.
علل شایع:
- ساییدگی دندههای گیربکس یا خرابی در چرخدندهها.
- عدم توازن روتور یا لرزش بلبرینگهای موتور.
- مشکلات در سیستم الکتریکی مانند نوسانات ولتاژ، قطع و وصلها یا کار نکردن صحیح ترمز الکتریکی.
- خرابی یاتاقانها یا نیاز به روانکاری.
- شواهد میدانی: تغییر فرکانس یا شدت صدا با تغییر سرعت بار یا جهت حرکت؛ گرم شدن بیش از حد اجزاء همزمان با صوت نشانه خرابی مکانیکی است.
4. صدای سوت یا جیغ در حرکت
صدایی بلند و پیوسته شبیه سوت یا جیغ که معمولاً هنگام حرکت افزایشی یا کاهشی احساس میشود.
علل شایع:
- تنش یا سایش سیمبکسلها روی قرقره یا پولی با شیار نامناسب.
- وجود اشیاء خارجی یا آلودگی در ریلها و مسیر حرکت کفشکها.
- فرسایش یا ناپختگی غلطکها و بلبرینگها در مکانیزم درب و قرقرهها.
- ورود هوا یا خلاء در بخشهای هیدرولیک (برای آسانسورهای هیدرولیک) که صدای سوت مانند تولید میکند.
- شواهد میدانی: صدای ثابت در طول حرکت که با سرویس و پاکسازی قرقرهها کاهش مییابد؛ تعویض سیمبکسل یا پولی اغلب مشکل را رفع میکند.
هشدارها و علائم خطر در صورت ادامه صدا
برخی صداها نشانه مشکلات ایمنی هستند و باید فوراً رسیدگی شوند. در صورت مشاهدهی هر یک از شرایط زیر، بلافاصله سرویس اضطراری درخواست دهید و آسانسور را از سرویس خارج کنید:
- بوی سوختگی، دود یا داغی بیش از حد در موتور یا کابین.
- تقههای شدید و پیدرپی همراه با افت یا جهش ناگهانی در موقعیت طبقات.
- صدای غرش همراه با لرزش شدید که نشاندهنده خرابی جدی در گیربکس یا یاتاقانها است.
- توقفهای ناگهانی بین طبقات یا باز نشدن دربها در طبقات مشخص.
- فعال شدن مکرر اطمینانها (fuses) یا قطع برق کنترلکننده در هنگام حرکت.
در مواجهه با این علائم، توصیه میشود تا رسیدن تکنسین مجاز از استفاده از آسانسور خودداری شود. تیم فنی آسانسور آذربایجان آماده ارائه خدمات اورژانسی و تشخیص با ابزارهای آزمایشگاهی (آنالیز ارتعاش، آنالیز صوتی و نمونهبرداری روغن گیربکس) برای تعیین دقیق علت و ارائه راهکار ایمن است.

جدول: دلایل صدای آسانسور، علائم و راهکارهای سریع
| نوع صدا | علائم معمول | علت محتمل | اقدامات فوری | راهکار دائمی |
| تقه زدن (Tapping) | تقههای تیز هنگام توقف | ضربهگیر معیوب یا اتصالات شل | توقف استفاده در صورت تشدید، تماس با سرویس | تعویض ضربهگیر، تنظیم اتصالات |
| کوبیدن در طبقات | ضربه عمیق موقع ورود به طبقه | ترمز یا ریل/ در نامرتب | کاهش بار، سرویس ترمز | تراز ریل، تنظیم VFD، تعویض قطعات |
| صدای موتور (غرش) | وزوز یا تقتق مداوم | یاتاقان، دنده یا کوپلینگ خراب | خاموش کردن در صورت داغ شدن، تماس فنی | بازبینی گیربکس، تعویض یاتاقان |
| سوت/ جیغ | صدای پیوسته در حرکت | سیمبکسل یا پولی نامناسب، آلودگی ریل | حرکت با احتیاط، پاکسازی مسیر | تعویض سیمبکسل/ پولی، روانکاری |
| صدای درب | کوبش هنگام باز/ بسته شدن | غلطک یا ریل درب فرسوده | استفاده نکردن تا تنظیم | تعویض غلطک، تنظیم سنسورها |
پرسش متداول (FAQ)
- آیا هر صدایی در آسانسور نشانه خطر است؟
خیر. برخی صداها طبیعی یا قابل انتظارند (مثلاً صدای ملایم موتور در استارت اولیه). اما صداهایی که جدید، تیز، با تکرار یا همراه با لرزش/ داغی/ بوی سوختگی باشند باید بررسی شوند.
- هر چند وقت یکبار باید آسانسور سرویس شود تا صدای نامتعارف کاهش یابد؟
توصیه عمومی: هر 6 ماه برای ساختمانهای پرتردد و سالیانه برای ساختمانهای کمتردد. در موارد تجاری یا بیمارستانی ممکن است برنامه سرویس ماهیانه نیاز باشد.
- آیا نصب آسانسور گیربکسی بهتر از گیرلس از نظر صدا است؟
هر سیستم مزایا و معایب خود را دارد. آسانسورهای گیرلس (ماشین بدون گیربکس) معمولاً نویز گیربکس ندارند اما نیاز به توازن دقیق و نگهداری موتور و کوپلینگ دارند. گیربکسی با گیربکس صحیح و روانکاری مناسب میتواند صدای کمتری داشته باشد؛ انتخاب به طراحی، بار و کاربری بستگی دارد.
- آیا تعویض سیمبکسل میتواند صدای آسانسور را به طور کامل رفع کند؟
اگر منبع صدا سیمبکسل یا پولی باشد، بله — تعویض و نصب صحیح سیمبکسل با پولی مناسب معمولاً صدای سوت یا سایش را از بین میبرد. اما باید تمام اجزاء مرتبط (پولی، یاتاقان، روانکاری ریل) نیز بررسی شوند تا مشکل ریشهای رفع شود.
- هنگام شنیدن صدای نامتعارف چه اقدامات فوری باید انجام دهم؟
در صورت بروز بوی سوختگی، دود یا لرزش شدید، بلافاصله استفاده از آسانسور را متوقف کنید و سرویس اضطراری تماس بگیرید. در موارد صدای کمتر خطرناک، استفاده محدود (بدون بار سنگین) تا زمان بررسی توسط تکنسین مجاز مجاز است؛ اما بهتر است سریعاً بازدید فنی زمانبندی شود.
کلام آخر
صدای نامتعارف آسانسور میتواند از یک ایراد کوچک یا نشانهی خرابی جدی باشد. تشخیص سریع، استفاده از ابزارهای اندازهگیری تخصصی و اجرای برنامه نگهداری پیشگیرانه، بهترین راه برای کاهش این صداها و افزایش ایمنی و رضایت کاربران است. آسانسور آذربایجان با تیم مهندسی مجرب، تجهیزات تشخیصی (آنالیز صوتی، وایبریشنمتر، تست کشش سیمبکسل) و ارائه خدمات دورهای و اورژانسی آماده است تا مشکلات صوتی آسانسور شما را ریشهیابی و رفع کند. برای ارزیابی فنی و دریافت پیشنهاد تعمیر یا سرویس، هماکنون با بخش خدمات فنی آسانسور آذربایجان تماس بگیرید — بازدید اولیه و گزارش تشخیصی با تضمین کیفیت ارائه میشود.